Svaneti còn có tên gọi khác là Suania, là vùng đất cao nguyên có lịch sử phong phú ở phía Bắc đất nước Georgia. Cao nguyên Svaneti hẻo lánh trải dài trên một dải rộng những đỉnh núi phủ đầy tuyết trắng và hẻm núi vân sam. Nơi đây được biết tới là nơi sinh sống của người Svans – một tộc người có sự phân nhóm địa lý khá lớn tại quốc gia này.

Svaneti được bao bọc bởi các đỉnh núi cao với độ cao trung bình từ 3.000 đến 5.000 mét so với mặt nước biển. Đồng thời cũng là khu vực cao nhất tại Georgia hiện có con người sinh sống. Trong số các ngọn núi bao quanh khu vực, ngọn núi cao nhất chính là Shkhara với độ cao 5.201 mét.

Được nối liền với nhau bởi một loạt các ngôi làng nhỏ thời trung cổ, khu vực này được biết đến với nền văn hóa vùng cao riêng biệt, những phong tục dân gian bí ẩn và tiếng địa phương cổ. Không điều gì có thể đại diện cho cao nguyên Svaneti hơn hàng trăm “koshkebi” – tháp canh thời trung cổ, nằm rải rác xung quanh những ngọn núi.

Thiên đường của tự nhiên

Cảnh quan của Svaneti bị chi phối bởi những ngọn núi được phân cách bởi những hẻm núi sâu. Hầu hết khu vực nằm ở độ cao 1.800 mét trên mực nước biển được bao phủ bởi rừng hỗn giao và lá kim.

Khu rừng được bao trùm bởi các loài cây như vân sam, thông Nordmann, sồi, cử và trăn.

Các loài khác ít phổ biến hơn nhưng vẫn có thể được tìm thấy ở một số khu vực như hạt dẻ, bạch dương, phong, thông Scot và hoàng dương.

Nhờ cảnh quan hiểm trở và sự cô lập cực độ của khu vực, đó là giấc mơ của nhiều nhà thám hiểm. Mùa hè trên núi cao của Svaneti cuốn hút nhiều người muốn chinh phục đường mòn xuyên qua những ngôi làng cổ kính với khung cảnh ngoạn mục của những nhà thờ đổ nát, đồng cỏ đầy hoa và biên giới rộng mở của dãy núi Caucasus.

Trong số những ngôi làng này có Adishi, một nơi ẩn náu nhỏ yên tĩnh cùng Ushguli, một cụm làng nằm dưới bóng của núi Shkhara hùng vĩ. Ushguli hầu như không thay đổi kể từ khi được hình thành vào thế kỷ 12, với tiếng hò reo của những chàng trai trẻ đang đua ngựa để giữ không khí náo nhiệt cho ngôi làng.

Trên ngọn đồi Ushguli đơn độc là Lamaria, một nhà thờ Cơ đốc giáo chính thống khiêm tốn được xây dựng từ thế kỷ 10, được đặt tên theo nữ thần Svan cổ đại.

Một nền văn hóa đa dạng

“Khocha ladagh” là lời chúc cho một ngày tốt lành của người dân địa phương.

Nằm trong vùng hoang dã giữa những ngọn núi trong nhiều thế kỷ, người Svans đã tránh được nhiều cuộc chinh phục và chiến tranh tàn phá vùng đất thấp ở Georgia.

Sự biệt lập của Svaneti trong suốt chiều dài lịch sử đã cho vùng đất này một nền văn hóa và ngôn ngữ độc nhất như cảnh quan của mình.

Trong khi ngôn ngữ địa phương đang có nguy cơ tuyệt chủng, những bài thánh ca đa âm của cao nguyên lại được bảo tồn trong đá hổ phách.

Những người đàn ông mặc áo len, “chokhas” màu ngọc hồng lựu (loại áo khoác truyền thống của nam giới) với dao găm chạm nổi treo ở thắt lưng, vẫn thường tụ tập lại với nhau để ngân lên giai điệu của những câu chuyện dân gian và nghi lễ của người Svan bản địa.

Giai điệu dân gian này khởi nguồn từ văn hóa tôn giáo độc đáo của vùng như “Kvirikoba”, một cuộc hành hương hàng năm của các tín đồ Cơ đốc chính thống đến Thánh Kvirike – nhà thờ lịch sử từ thế kỷ 11 nằm trên một ngọn đồi cao phía trên làng Kala. Những truyền thống như vậy đã có từ lâu đời. Trong suốt lịch sử, toàn bộ cao nguyên Svaneti là nơi cất giấu các di vật và kho báu được mang về từ các vùng đồng bằng trong suốt thời kỳ chiến tranh để bảo vệ an toàn.

Hàng trăm ngọn tháp thời trung cổ “koshkebi” hơn nghìn năm tuổi càng khiến Svaneti giống như sử thi Tolkien hơn là một vùng đất cao nguyên tồn tại giữa châu Âu hiện đại. Sự hoang dã của Svaneti không bao giờ có thể được củng cố bằng một bức tường phòng thủ đơn giản.

Vào thời của họ, những tòa tháp này được coi như một lời cảnh báo tới những kẻ xâm lược, đồng thời cũng là nơi sinh sống của toàn bộ gia đình. Nhiều tòa tháp hiện nay vẫn sừng sững trên cao nguyên Svaneti trong ngôi làng Chazhashi nhỏ bé với khoảng 200 ngọn tháp.

Vào 10 tuần trước Lễ Phục sinh, thời điểm hoàng hôn tối tăm và yên tĩnh kỳ lạ vào tháng Hai, những người đàn ông thường mang theo đuốc tới một nghĩa trang trong làng. Họ sẽ tham gia vào một bữa tối thịnh soạn, cùng nâng ly với những người đã khuất và hát vang những bài thánh ca thiêng liêng, nhảy múa vòng tròn xung quanh lửa trại.

Bữa tiệc được thắp sáng bằng những ngọn đuốc làm từ bạch dương khô với những bình rượu tự làm và đĩa bánh mì được khảm bằng sáp ong trên bàn ăn.

Đây chính là sự kiện đánh dấu khởi đầu của “Lamproba”, một nghi lễ hàng năm của người dân bản địa nhằm cầu mong cho một mùa xuân màu mỡ, đồng thời tưởng nhớ ký ức về những người đã khuất.

Ẩm thực cao nguyên

Có thể cho rằng xương sống của nền văn hóa cao nguyên Svaneti chính là ẩm thực – phong phú, đặc trưng và êm dịu. Trong một ngôi trường giáo xứ nhỏ bé ngoài đường quê ở Latali, những người phụ nữ mặc váy dài đến trước những tảng đá mài khi những làn hương thơm của cây caraway (thì là Ba Tư), rau mùi và tỏi bay vào không khí.

Họ đang làm Svanuri marili hay còn gọi là muối Svan theo cách cũ, được xay với tất cả bảy loại gia vị: muối, rau mùi, cỏ cà ri xanh, ớt đỏ nghiền nát, thì là, cánh hoa cúc vạn thọ và hạt thì là Ba Tư hoang dã.

Ra đời do nhu cầu tăng cường dự trữ muối, Svanuri marili nhanh chóng trở thành một mặt hàng chủ lực ở Svaneti và Georgia nói chung. Loại muối này thường đựng trong các gói nhựa nhỏ và được bày bán trên khắp cao nguyên và sử dụng rộng rãi trong tất cả các loại thực phẩm của người Svan và Georgia.

Các món ăn được người dân địa phương yêu thích chính là “tashmijabi”, một món ăn được nấu từ khoai tây nóng được cuộn lại cùng pho mát cho đến khi hỗn hợp bột nhuyễn cực kỳ co giãn và dẻo quánh lại với nhau.

Phổ biến hơn nữa là “kubdari” – một loại bánh mì nướng mềm nhồi nhân thịt bò, hành tây hầm và gia vị.

Bên cạnh đó, “fetviani”, một loại bánh mì dẹt phủ pho mát núi mặn và bột kê xanh, hoặc “chvishtari”, một loại bánh mì ngô giòn nhồi với các miếng pho mát đều là những văn hóa ẩm thực đặc trưng ở vùng đất cao nguyên Svaneti.