Theo tin tức vũ trụ gần đây nhất của SCMP, Trung Quốc sẽ thiết lập một cơ sở nghiên cứu trên Mặt trăng vào khoảng năm 2027 – sớm hơn 8 năm so với dự kiến ​​trước đó. Thông tin này được các quan chức của Cơ quan Quản lý Không gian Quốc gia Trung Quốc (CNSA) xác nhận với truyền thống Trung Quốc ngày 27/12/2021.

Trước đó, vào tháng 6/2021, tại St. Petersburg (Nga), Cơ quan Quản lý Vũ trụ Quốc gia Trung Quốc (CNSA) và Cơ quan vũ trụ Roscosmos của Nga chính thức công bố kế hoạch chung tay xây dựng một căn cứ Mặt Trăng có người ở vĩnh viễn vào giữa những năm 2030. Căn cứ đó có tên Trạm Nghiên cứu Mặt Trăng Quốc tế (ILRS). Cả hai nước khi đó dự kiến ILRS sẽ hoàn thành vào năm 2035.

Tuy nhiên, kế hoạch hoàn thành ILRS đã rút ngắn lại xuống 8 năm.

TẠI SAO LẠI SỚM HƠN 8 NĂM?

Với việc rút ngắn mục tiêu hoàn thành Trạm Nghiên cứu Mặt Trăng Quốc tế (ILRS) từ năm 2035 xuống 2027, Trung Quốc và Nga đã phải thay đổi rất nhiều kế hoạch đã định trước đó.

Sứ mệnh đổ bộ lên Mặt trăng Chang"e 8 (Hằng Nga 8) của Trung Quốc ban đầu nhằm thực hiện các thí nghiệm khoa học như in 3D bụi Mặt trăng, sau hai lần phóng nữa trong vài năm tới. Nhưng Wu Yanhua, Phó Giám đốc Cơ quan Quản lý Không gian Quốc gia Trung Quốc (CNSA), cho biết công việc mới của Chang"e 8 là đặt một trạm nghiên cứu không người lái lên bề mặt Mặt trăng, trước đó được lên kế hoạch vào năm 2035.

Wu Yanhua không cho biết chi tiết về lý do đằng sau sự thay đổi kế hoạch bất ngờ này, nhưng ông nhấn mạnh rằng mục đích của siêu sứ mệnh ILRS là “xây dựng một nền tảng vững chắc cho việc sử dụng hòa bình các nguồn tài nguyên Mặt trăng”.

Trái đất mọc trên Mặt trăng. Trung Quốc đặt mục tiêu thành lập cơ sở nghiên cứu về Mặt trăng sớm hơn kế hoạch. Ảnh: AFP / NASA

Như đã biết, trong nhiều năm, chương trình Mặt trăng của Trung Quốc đã tiến triển đều đặn và theo tốc độ của riêng nó, với việc các nhà chức trách vũ trụ Trung Quốc liên tục nói rằng họ không quan tâm đến một cuộc chạy đua không gian trong Chiến tranh Lạnh (1946-1991) giữa Mỹ và Liên Xô.

Nhưng suy nghĩ của các nhà hoạch định chính sách Trung Quốc có thể đã thay đổi vì họ cảm thấy bị đe dọa bởi động thái gần đây của Mỹ, theo một số nhà khoa học tham gia vào việc lập kế hoạch cho dự án Mặt trăng trong tương lai Trung Quốc cho biết.

Ngay sau khi các mẫu Mặt trăng được Mỹ đưa trở lại Trái đất trong thời đại Apollo thế kỷ 19, Zhang Chongfeng, Phó trưởng thiết kế chương trình không gian có người lái của Trung Quốc, đã chỉ trích Mỹ vì đã thúc đẩy một “Phong trào Bao vây” trên Mặt trăng.

[Phong trào Bao vây là một chiến dịch của các quý tộc Anh trong thế kỷ 18 và 19 nhằm chiếm đoạt đất đai trước đây thuộc sở hữu chung của tất cả các thành viên trong một ngôi làng].

Theo Zhang Chongfeng, các nhà chức trách vũ trụ Trung Quốc tin rằng Chương trình Artemis của Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA), một chương trình kế thừa của Chương trình Apollo thế kỷ 20, sẽ làm điều gì đó tương tự “Phong trào Bao vây” trên Mặt trăng thế kỷ 21. 

Cụ thể:

Sứ mệnh Apollo 11 năm 1969 đã đưa Mỹ trở thành quốc gia đầu tiên trong lịch sử đưa người chạm xuống bề mặt Mặt trăng và Chương trình Artemis đã lên kế hoạch đưa các phi hành gia Mỹ trở lại đó vào năm 2024. Tuy nhiên, không giống như Apollo, chương trình mới nhằm mục đích để các phi hành gia ở lại đó, cùng với việc xây dựng một số trạm quỹ đạo Mặt trăng và cơ sở có người ở vĩnh viễn trên bề mặt Mặt trăng.

Chính phủ Mỹ và NASA đã đề xuất Hiệp định Artemis để thiết lập các quy tắc cho các hoạt động trên Mặt trăng trong tương lai. Hiệp định Artemis đã được hơn 10 đồng minh của Mỹ ký kết, hiệp định cho phép chính phủ hoặc các công ty tư nhân bảo vệ các cơ sở hoặc “địa điểm di sản” của họ bằng cách thiết lập các khu vực an toàn cấm người khác xâm nhập.

Theo Zhang Chongfeng, Trung Quốc và Nga phản đối điều ước quốc tế này vì điều này thách thức các giao thức quốc tế hiện có, bao gồm cả Thỏa thuận về Mặt trăng của Liên Hợp Quốc, trong đó quy định rằng Mặt trăng thuộc về toàn thể loài người, không phải của một bên nào đó.

TRUNG QUỐC LÀM GÌ?

Để chống lại Mỹ trên Mặt trăng một cách hiệu quả, Trung Quốc sẽ phải “thực hiện một số biện pháp hướng tới tương lai và triển khai chúng trước thời hạn”, Zhang Chongfeng nói trong một bài báo đăng trên tạp chí Aerospace Shanghai vào tháng 6/2021.

Chương trình Chang"e, được đặt theo tên của nữ thần Mặt trăng của Trung Quốc, có kế hoạch đánh bại Artemis của Mỹ bằng cách khai thác điểm yếu của nó, theo Zhang Chongfeng và các đồng nghiệp của ông.

Chương trình Artemis cực kỳ phức tạp. Nó đòi hỏi phải xây dựng một cơ sở tương tự như Trạm Vũ trụ Quốc tế (ISS) trên quỹ đạo Mặt trăng, với chi phí ước tính của chương trình là 100 tỷ USD vào năm 2025. Chánh thanh tra của NASA gần đây đã cảnh báo rằng cuộc hạ cánh đầu tiên của NASA lên Mặt trăng thế kỷ 21 có thể bị trì hoãn vài năm do các thách thức kỹ thuật và các thách thức khác.

NASA của Mỹ nung nấu xây dựng căn cứ có người ở vĩnh viễn trên Mặt trăng. Ảnh: NASA

Trong khi đó, Chương trình Chang"e của Trung Quốc sẽ có cách tiếp cận đơn giản hơn. Thay vì xây dựng một “cửa ngõ” trên quỹ đạo Mặt trăng, Trung Quốc sẽ trực tiếp đặt một trạm nghiên cứu chạy bằng năng lượng hạt nhân trên Mặt trăng. Cơ sở này sẽ cho phép các phi hành gia Trung Quốc ở trên mặt trăng lâu như các đồng nghiệp Mỹ của họ nhưng với chi phí chỉ bằng một phần nhỏ. Đây là nước cờ giúp Trung Quốc tránh rơi vào bẫy mang tên Hiệp định Artemis mà Mỹ đề ra.

Để chống lại các yêu sách của Mỹ trên Mặt trăng, Trung Quốc cũng sẽ triển khai một trạm di động Mặt trăng. Trạm nghiên cứu di động đó có thể tự do đi lại trên bề mặt Mặt trăng hơn 1.000 km và việc sử dụng công nghệ trí tuệ nhân tạo có nghĩa là các phi hành gia không cần phải có mặt trong hoạt động của nó.

Và, không giống như chương trình của Mỹ, tập trung vào các hoạt động trên bề mặt, Trung Quốc sẽ rất chú trọng đến việc khám phá các hang động, nơi có thể cung cấp một nơi trú ẩn tự nhiên cho việc xây dựng các khu định cư lâu dài.

Phân tích các mẫu Mặt trăng mới nhất của các nhà khoa học Trung Quốc cho thấy đã có nhiều hoạt động núi lửa trên Mặt trăng hơn nhiều so với ước tính trước đây.

Dữ liệu được thu thập bởi các sứ mệnh Chang"e trước đây đã giúp các nhà nghiên cứu phát hiện ra hơn 10 lỗ hổng trên Mặt trăng có thể dẫn đến các khoang ngầm được hình thành do núi lửa phun trào. Theo Zhang Chongfeng và các đồng nghiệp của ông, những địa điểm này sẽ là trọng tâm của sứ mệnh Mặt trăng có người máy và người lái của Trung Quốc trong tương lai.

Dự kiến đến năm 2050, Trung Quốc có thể thiết lập vị trí hàng đầu trên Mặt trăng với sự hợp tác từ các quốc gia như Nga.

Tất nhiên Trung Quốc sẽ gặp nhiều thách thức phía trước bao gồm các giới hạn về cung cấp năng lượng và khả năng vận chuyển.

Để giải quyết vấn đề này, Trung Quốc đang phát triển một lò phản ứng hạt nhân 1 megawatt cho các sứ mệnh không gian, mạnh gấp 10 lần so với các thiết bị tương tự mà NASA đã lên kế hoạch.

Một tên lửa siêu nặng cũng đang được phát triển để nâng tải trọng 150 tấn lên quỹ đạo.

Tên lửa của Trung Quốc sẽ không thể tái sử dụng được như tàu Starship, nhưng Trung Quốc đang phát triển một loại động cơ tên lửa có khả năng vừa bay tới quỹ đạo vừa hạ cánh xuống sân bay. Tên lửa này có thể được chế tạo với chi phí thấp hơn Starship, các nhà khoa học tham gia dự án Trung Quốc tiết lộ.

Theo chính phủ Trung Quốc, một nguyên mẫu của chiếc tên lửa vũ trụ này đã thực hiện chuyến bay thử nghiệm vào mùa hè năm 2020.

Các chuyên gia quốc tế phân tích, nếu so với Mỹ và Liên Xô/Nga, Trung Quốc còn tương đối mới trong lĩnh vực khám phá không gian, nhưng quốc gia này đã đạt được những bước tiến lớn trong những năm gần đây với tàu thăm dò Mặt trăng Chang"e 4 là tàu đầu tiên hạ cánh ở phía xa của Mặt trăng vào tháng 1 năm 2019.

Ngay sau đó, sứ mệnh Chang"e 5 của Trung Quốc đã trả lại các mẫu vật từ bề mặt Mặt Trăng vào tháng 12 năm 2020.

Isabelle Sourbes-Verger, nhà nghiên cứu tại trung tâm nghiên cứu khoa học quốc gia Pháp, nhận định: Điều thú vị sẽ là xem Mỹ sẽ phản ứng như thế nào sau tuyên bố xây dựng ILRS năm 2027 của Trung Quốc!

Nguồn: SCMP, Inverse