Thay vì đốt nhiên liệu, năng lượng từ các bề mặt phản chiếu tập trung ánh sáng Mặt trời vào một không gian nhỏ sẽ nấu chín thức ăn và không tạo ra khí carbon.

Bếp năng lượng Mặt trời

Solar Cookers International (SCI) là một tổ chức phi lợi nhuận ủng hộ việc áp dụng các công nghệ nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời. SCI cho biết hơn 4 triệu bếp năng lượng Mặt trời trên khắp thế giới được mọi người sử dụng để nấu nướng bằng ánh nắng trực tiếp hoặc qua mây mỏng.

Một trong những “đầu bếp năng lượng Mặt trời” là bà Janak Palta McGilligan. Đây là thành viên 73 tuổi của Hội đồng Cố vấn Toàn cầu SCI, đồng thời là Giám đốc của Trung tâm Jimmy McGrilligan về Phát triển Bền vững ở Madhya Pradesh, Ấn Độ.

Ở một đất nước có tới 81% cộng đồng nông thôn sống dựa vào nhiên liệu gây ô nhiễm để nấu nướng, bà Palta McGilligan nhận thấy rằng người dân đang bị thiệt thòi khi nấu ăn bằng củi do hệ sinh thái đang dần thu hẹp.

Sức khỏe của họ bị ảnh hưởng và môi trường tự nhiên xung quanh họ bị xói mòn. Bà Palta McGilligan cho biết nhiều bé gái không được đi học vì phải dành cả ngày đi lượm củi.

Tuy nhiên, với ước tính khoảng 300 ngày nắng mỗi năm, Ấn Độ có một cơ hội đáng kể để sử dụng năng lượng Mặt trời. Bà Palta McGilligan đã giới thiệu bếp năng lượng Mặt trời cho những cộng đồng ở đây khi Trung tâm của bà đài thọ toàn bộ chi phí đào tạo và 90% giá bếp, vừa để bảo vệ rừng, vừa mang lại cơ hội bình đẳng cho phụ nữ.

Cho đến nay Trung tâm đã đào tạo cho hơn 126.000 người về các phương pháp bền vững như nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời, kỹ thuật xử lý và khử nước trong thực phẩm cũng như sử dụng năng lượng điện Mặt trời để làm nóng bàn là quần áo. “Đây là vấn đề môi trường nhưng nó cũng liên quan đến sự bình đẳng”, bà Palta McGilligan nói với hãng tin CNN.

Giải pháp đơn giản?

Có nhiều loại bếp năng lượng Mặt trời, từ hộp có gương đến hệ thống trên mái nhà và bếp ống chân không – một thiết bị phức tạp hơn nhưng hoạt động tốt ở những vùng khí hậu lạnh hơn. Bà Balta McGilligan vận động thế giới hãy vì lợi ích sức khỏe mà nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời.

Theo bà, ngay cả nền kinh tế cũng được lợi từ việc này. Tất cả các nhiên liệu gây ô nhiễm đều rất đắt nhưng nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời thì luôn miễn phí. Bất cứ ai cũng có thể sử dụng bếp năng lượng Mặt trời và việc đào tạo rất đơn giản, chỉ cẩn học cách định vị bếp năng lượng Mặt trời, cách căn chỉnh nó với Mặt trời.

Một lò nướng hộp năng lượng Mặt trời cơ bản có thể được tạo bằng hộp các tông và gương hoặc giấy bạc với chi phí chỉ vài USD.

Tuy nhiên, có một nhược điểm rõ ràng. Bạn không thể nấu sau khi trời tối và mặc dù thức ăn sẽ nhanh chính vào ngày nắng nhưng vào ngày thời tiết xấu, sẽ mất nhiều thời gian hơn để nấu so với bếp thông thường.

Khi đó, nhiệt độ có thể không đủ cao để nấu thịt một cách an toàn. Vào những ngày lạnh hoặc nhiều gió, thức ăn nặng như bánh mì có thể sẽ không nấu được. Tuy vậy, khi có mây mù dày đặc, bếp năng lượng Mặt trời có thể được sử dụng để khử nước và xử lý thực phẩm để bảo quản chúng trong thời gian dài.

Bếp Mặt trời cứu rừng xanh

Theo Tổ chức phi chính phủ quốc tế SolarAid, ở những vùng có khí hậu nắng và khô hạn, một chiếc bếp năng lượng Mặt trời duy nhất có thể tiết kiệm tới một tấn củi mỗi năm.

Bên cạnh đó, việc sử dụng nhiên liệu nấu ăn gây ô nhiễm chiếm hơn một nửa lượng khí thải carbon đen toàn cầu. Carbon đen là một trong những chất góp phần lớn gây ra biến đổi khí hậu sau carbon dioxide, nhưng nó chỉ tồn tại trong khí quyển vài ngày đến vài tuần. Trên thực tế, đốt sinh khối gỗ tạo ra lượng khí thải CO2 trên một đơn vị năng lượng lớn hơn đốt nhiên liệu hóa thạch.

Ngoài việc phát thải carbon, việc sử dụng nhiên liệu sinh khối có thể làm gia tăng nạn phá rừng ở các vùng nông thôn. Bà Palta McGillgan cho rằng hành tinh đang gặp rủi ro. Ở vùng nông thôn Ấn Độ, người ta không thể trồng cây đủ nhanh để lấy củi đốt nấu ăn.

Theo bà, cùng với việc đào tạo về các phương pháp nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời, bà khuyến khích việc trồng cây, nuôi dưỡng các thảm thực vật bản địa để chống lại các tác động của môi trường. Việc này sẽ chống lại ảnh hưởng của môi trường do việc nấu bằng củi truyền thống ở vùng nông thôn Ấn Độ gây ra.

Bà Palta McGilligan cho biết, người dân trong các ngôi làng được kết nối với các khu rừng. Họ cảm thấy tiếc vì những khu rừng đang bị mất đi, họ buồn vì sẽ không còn cây cối.

Năng lượng nhiệt Mặt trời là một cứu cánh tuyệt vời cho họ. Chứng kiến sự phục hồi của hệ sinh thái sau khi việc nấu ăn bằng năng lượng Mặt trời được đưa vào các ngôi làng, bà nói: “Toàn bộ các khu rừng sẽ được cứu bằng cách sử dụng bếp năng lượng Mặt trời”.